Please use this identifier to cite or link to this item:
https://olympias.lib.uoi.gr/jspui/handle/123456789/29419Full metadata record
| DC Field | Value | Language |
|---|---|---|
| dc.contributor.author | Φαρμάκης, Αλέξανδρος | el |
| dc.date.accessioned | 2019-06-26T06:42:02Z | - |
| dc.date.available | 2019-06-26T06:42:02Z | - |
| dc.identifier.uri | https://olympias.lib.uoi.gr/jspui/handle/123456789/29419 | - |
| dc.identifier.uri | http://dx.doi.org/10.26268/heal.uoi.419 | - |
| dc.rights | Default License | - |
| dc.subject | Σχολές των Ιωαννίνων | el |
| dc.subject | Η φιλοσοφία στα Ιωάννινα | el |
| dc.subject | Ευγένιος Βούλγαρης | el |
| dc.subject | Αθανάσιος Ψαλίδας | el |
| dc.subject | Schools of Ioannina | en |
| dc.subject | The philosophy in Ioannina | en |
| dc.subject | Eugenios Voulgaris | en |
| dc.subject | Athanasios Psalidas | en |
| dc.title | Η διδασκαλία της φιλοσοφίας στις σχολές των Ιωαννίνων μέχρι τις απαρχές του 19ου αιώνα | el |
| dc.title | The teaching of philosophy at the schools of Ioannina until the beginning of the 19th century | en |
| heal.type | masterThesis | - |
| heal.type.en | Master thesis | en |
| heal.type.el | Μεταπτυχιακή εργασία | el |
| heal.classification | Φιλοσοφία -- Διδασκαλία | el |
| heal.dateAvailable | 2019-06-26T06:43:02Z | - |
| heal.language | el | - |
| heal.access | free | - |
| heal.recordProvider | Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Φιλοσοφική Σχολή. Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας | el |
| heal.publicationDate | 2018 | - |
| heal.bibliographicCitation | Βιβλιογραφία: σ. 385-418 | el |
| heal.abstract | Η Ήπειρος υπήρξε πάντα η πνευματική κοιτίδα στην οποία βρήκαν γόνιμο έδαφος η στωική φιλοσοφία (Επίκτητος 50 π.χ-138 μ.Χ.), η κυνική φιλοσοφία και η Σοφιστική κατά τον 4° αιώνα μ.Χ. (Ιφικλής, Πρίσκος). Στο πνευματικό καταφύγιο της αναδειχθήκαν εκκλησιαστικοί ηγέτες με υψηλή πνευματική κατάρτιση (μητροπολίτης Νικοπόλεως Δυνατός και ο διάδοχός του Αττικός) και βρήκαν γόνιμο έδαφος οι Βυζαντινοί αξιωματούχοι, μετά το 1204, που αναζωογόνησαν τον πνευματικό προβληματισμό (αδελφοί Νικόλαος και Νικηφόρος Γ οργιανίτης, Ιωάννης Απόκαυκος, μητροπολίτης Ναυπάκτου, Γεώργιος Βαρδάνης, μητροπολίτης Κέρκυρας και Δημήτριος Χωματιανός, αρχιεπίσκοπος Αχρίδας), προβάλλοντας τις θέσεις του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη και του Χίλωνα. Η παράδοση των Ιωαννίνων στους Οθωμανούς Τούρκους το 1430, δεν ανέκοψε τη λειτουργία και τη δράση των πνευματικών πυρήνων, των λογίων και των ρητόρων που ζούσαν ή εργάζονταν στην πόλη των Ιωαννίνων και οι οποίοι συνέβαλαν στη δημιουργία μιας ιδιότυπης μαθησιακής διαδικασίας, που συνέβαλε στη διατήρηση του ελληνικού πνεύματος και στην αναπαραγωγή πνευματικών και εκπαιδευτικών στελεχών. Όμως μέχρι τον 16° αιώνα δεν μπορούμε να μιλάμε για ύπαρξη «σχολείων»με την έννοια μιας υποτυπώδους , έστω, εκπαιδευτικής οργάνωσης και παρά το γεγονός αυτό μπορούμε να υποστηρίξουμε την ύπαρξη διδασκάλων που καλλιεργούσαν τα εγκύκλια γράμματα, υπήρχαν φιλοσοφικά χειρόγραφα που γράφονταν και αντιγράφονταν (1654—1670). Αξιοποιώντας τα στοιχεία αυτά, καθώς και την επιστολογραφία της εποχής, συμπεραίνουμε ότι από τις αρχές του 17ου αιώνα έχουμε σαφείς πληροφορίες για την ίδρυση σχολείων και την διδασκαλία των εγκύκλιων γνώσεων, της φιλοσοφίας και των ανώτερων μαθημάτων, που εντάσσονται σε μια εκπαιδευτική προγραμματική κανονικότητα, συμβάλλοντας έτσι στο αίτημα για την αποδέσμευση από την αμάθεια. Με τη διαθήκη του Επιφάνειου Ηγούμενου (1647) και τη λειτουργία της Σχολής Επιφανείου, δίδεται το έναυσμα για την απαρχή της νεοελληνικής πνευματικής αναγέννησης»» των Ιωαννίνων και σηματοδοτείται η μεταστροφή από τη σχολαστική φιλοσοφική παράδοση με την αποδοχή του νεωτερικού πνεύματος που αντικατοπτρίζει τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί στο κοινωνικό και το πνευματικό επίπεδο. Παράλληλα με τη Σχολή Επιφανείου λειτουργούσε το 1672 στα Ιωάννινα και η Σχολή Γκιόνμα», η λεγομένη και Πρώτη Σχολή», με πρώτο σχολάρχη το Βησσαρίωνα Μακρή (1630;-1699), ο οποίος ακολουθεί ένα αυτόνομο πρόγραμμα σπουδών προσαρμοσμένο στα μαθήματα των καιρών και των ανεπτυγμένων εμπορικών και επιχειρηματικών απαιτήσεων. Η εκπαιδευτική δράση του Βησσαρίωνα Μακρή άνοιξε νέους ορίζοντες σκέψης με την ανασκευή του περιεχομένου του εκπαιδευτικού πεδίου και με την παρουσία και τη δράση του μπορούμε να κάνουμε πλέον λόγο για ουσιαστική λειτουργία Σχολείων στα Ιωάννινα. Στην αναγεννητική προσπάθεια της Σχολής Γκιόνμα συνέβαλαν αξιόλογες προσωπικότητες λογίων, όπως ο Γεώργιος Σουγδουρής (1645/7-1725), Αναστάσιος Παπαβασιλόπουλος (περ. 1670-1750), ο Μεθόδιος Ανθρακίτης (1660-1748), ο Νικόλαος Ζερζούλης (1706/1710-1772/1773). Με τη διδακτική τους προσφορά και δράση εισήγαγαν τις νεωτερικές μεθόδους και δημιούργησαν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την εμφάνιση της νεωτερικής σκέψης, την εισδοχή των φιλοσοφικών συστημάτων του Rene Descartes και του Malebranche και γενικότερα συνέβαλαν στη στροφή της ελληνικής σκέψης προ τις αρχές του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και την αποτίναξη των αριστοτελικών-σχολαστικών αντιλήψεων. Με την κήρυξη της Γαλλικής Επανάστασης η εκκλησιαστική ιεραρχία σκλήρυνε τη στάση της απέναντι στους λογίους που σπούδαζαν στην Ευρώπη και μετέφεραν το νεώτερο επιστημονικό πνεύμα στον ελληνικό χώρο. Η στάση αυτή της εκκλησιαστικής ιεραρχίας συνέβαλε στη δημιουργία εστιών αντίστασης προς κάθετι το νεωτερικό και στα Ιωάννινα η αντιδραστική πνευματική στάση εκφραζόταν και αντιπροσωπευόταν από την οικογένεια των Μπαλάνων, τον Μπαλάνο Βασιλόπουλο (1694-1760), τον Κωνσταντίνο Μπαλάνο ή Μπαλανίδη (1799-1819) και τον Γρηγοράσκο Μπαλανίδη (+1834). Οι Μπαλάνοι υπήρξαν αξιόλογοι διδάσκαλοι και επιστήμονες, πλην όμως ήταν υπερβολικά προσηλωμένοι στη διατήρηση της παραδοσιακής πνευματικής αντίληψης για την εκπαίδευση. Εξοβέλισαν από τη διδασκαλία τους τις νεωτερικές επιστήμες, απέρριπταν τη θεωρία του ηλιοκεντρικού συστήματος και υιοθετούσαν τη γεωκεντρική θεωρία ενοφθαλμίζοντας την με την αριστοτελική φυσική φιλοσοφία με την επιστράτευση επιχειρημάτων από την Αγία Γραφή, καθιστάμενοι έτσι οι στυλοβάτες της συντήρησης στη Μαρουτσαία Σχολή των Ιωαννίνων, όπως είχε μετονομαστεί τότε η Σχολή Γκιόνμα. Η έλευση του Ευγένιου Βούλγαρη (1716-1806) στα Ιωάννινα συνέβαλε στον αναπροσανατολισμό του φιλοσοφικού προβληματισμού και στην αποδέσμευσή του από την περιπατητική σχολαστική σκέψη με την εισαγωγή στη διδασκαλία του της εμπειρικής μεθόδου στην έρευνα του φυσικού κόσμου με νέες ιδέες και αντιλήψεις που προέρχονταν από την προωθημένη εκπαίδευση της Δύσης. Οι κοσμολογικές του αντιλήψεις κινούνται μέσα στα πλαίσια που διατύπωσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο για τη συμβίωση του χριστιανικού δόγματος με τη φιλοσοφία, το οποίο δόγμα έπρεπε να πάρει τέτοια μορφή ώστε να μη διακυβεύεται η θρησκευτική ορθοδοξία. Είναι υπέρμαχος της φιλοσοφίας του ορθού λόγου, χωρίς βεβαίως ν’ αντιστρατεύεται την ταυτόχρονη γνώση των θείων και ανθρωπίνων πραγμάτων, η οποία τελικά δεν τον απομακρύνει από την επίκληση της «διπλής αλήθειας», δηλαδή της «κατ’ άνθρωπον» και της «κατά Χριστόν» φιλοσοφίας. Η μεθοδολογία που εφάρμοσε στην διδακτική του πρακτική είχε ως αποτέλεσμα να εκτοπιστεί η περιπατητική σχολαστική φιλοσοφία και να μεταμεθοδευτούν οι αντιλήψεις των οπαδών της νεότερης φιλοσοφίας. Ο Ευγένιος Βούλγαρης παρουσιάζει τη νέα επιστημονική γνώση με την πειραματική μέθοδο και τη νευτώνεια φυσική, αλλά ταυτόχρονα επιχειρεί να ισορροπήσει μεταξύ του ορθού λόγου και της εμπειρίας. Το νεωτερικό πνεύμα στις Σχολές των Ιωαννίνων μετοχετεύεται από τον Αθανάσιο Ψαλίδα (1767-1829) στην Καπλάνειο Σχολή διδάσκοντας πανεπιστημιακά μαθήματα και ιδίως Φυσική Πειραματική και αντιδρώντας μαχητικά, στην ενδεχόμενη επανεμφάνιση του συντηρητικού πνεύματος, που εκφραζόταν με το νέο «κορυδαλισμό» και τον «ευγενισμό», καθώς και στην απόρριψη των προλήψεων και της αμάθειας. Η εκπαιδευτική του δραστηριότητα κατέτεινε στην αποδοχή του ορθού λόγου, στην κατάφαση της θεωρίας του «Ουρανίου Νεύτωνα» και στην αναμφίλεκτη υιοθέτηση της αστρονομίας του Κοπέρνικου και του ηλιοκεντρικού συστήματος. Οι αντιλήψεις του προκάλεσαν την αντίδραση της τοπικής εκκλησιαστικής ιεραρχίας, η οποία αντιστρατευόταν κάθε προοδευτική διάνοια της εποχής. Με τη διδασκαλία και τα πειράματα φυσικής του Αθανασίου Ψαλίδα η δόξα του Κοπέρνικου θα κυριαρχήσει ολοκληρωτικά στην εκπαίδευση των Ιωαννίνων. Η Ήπειρος κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας συνέθεσε δεδομένα που προέρχονταν από το ύστερο Βυζάντιο, από τις σχέσεις της με τη Δύση και από τις επαφές της με την ευρύτερη Βαλκανική περιοχή, η δε συνεχής και έντονη πνευματική δραστηριότητα που αναπτύχθηκε συνέτεινε στο να χαρακτηριστούν τα Ιωάννινα σε «μητρόπολη πάσης μαθήσεως». | el |
| heal.abstract | Epirus has always been the spiritual cradle where Stoicism (Epictetus, 50 BC – 138 AD), Cynicism and Sophistry during the 4th century AD (Iphicles, Priscus) thrived. In its spiritual refuge distinctive ecclesiastical leaders (Metropolitan Bishop of Nicopolis Dinatos as well as his successor Atticus) were emerged and Byzantine officials found fertile ground, after 1204, who revitalized spiritual reflection (brothers Nicolaos and Nikephoros Gorgianites, John Apokaukos, Metropolitan Bishop of Nafpaktos, George Bardanes, Metropolitan Bishop of Corfu and Demetrios Chomatianos, Archbishop of Ohrid), by highlighting the ideas of Plato, Aristotles and Chilon. The surrender of Ioannina to the Ottoman Turks in 1430 did not prevent spiritual people who lived or worked there from their intellectual engagement. They contributed to the creation of a unique learning procedure that helped the maintenance of the Greek spirit and reproduction of spiritual and educational professionals. Nevertheless, until the 16th century we cannot refer to “schools” even in the sense of an elementary educational establishment but in spite of this we can claim the existence of teachers who developed education, there were philosophical manuscripts written and copied (1654-1670). Making use of this information as well as the correspondence of the time we conclude that since the beginning of the 17th century we have got accurate information about the foundation of schools and teaching of several subjects and philosophy on a regular basis contributing in this way to the decrease of illiteracy. The will of Epiphanius Hegoumenos (1647) and the foundation of Epiphaneios School in Ioannina made a significant contribution to the spiritual “renaissance” of the region and it marks the shift from the meticulous philosophical tradition with the acceptance of a modern spirit that reflects the changes in the social and spiritual field. At the same time another school is in operation in Ioannina since 1672, Gionma School or “the First School” as it is also called. The first scholar Vissarion Makris (1630-1699) adopted an autonomous syllabus which was adapted to the increased commercial needs of the time. The educational action of Vissarion Makris broadened the mind with the reform of what was taught so after his presence and influence we can refer to substantial operation of schools in Ioannina. Distinguished scholars contributed to the revival of Gionma School such as: Georgios Sougdouris (1645/7-1725), Anastasios Papavasilopoulos (approx. 1670-1750), Methodios Anthrakites (1660-1748), Nikolaos Zerzoulis (1706/1710-1772/1773). With their teaching contribution they introduced innovative methods and created the necessary conditions for novelty to occur, the acceptance of René Descartes and Malebranche’s philosophical systems and generally speaking they contributed to the change of Greek reflection before the European Enlightenment and the abandoning of the Aristotelian- meticulous perception. With the Declaration of the French Revolution the ecclesiastical hierarchy took a tougher stand on the scholars who studied abroad and brought the innovative scientific intellect in Greece. The attitude of the ecclesiastical hierarchy resulted in reaction against everything innovative and in Ioannina this negative spiritual reaction was represented by Balanos family: Balanos Vasilopoulos (1694-1760), Constantinos Balanos or Balanidis (1799-1819) and Grigoraskos Balanidis (†1834). The Balani were distinguished teachers and scientists but they were extremely attached to the old traditional perception as far as education was concerned. They cast out of their teaching modern sciences, they challenged the theory of a sun centered system whereas they accepted the earth centered theory in accordance with the Aristotelian natural philosophy and points from the Holy Bible. In this way they became the pillars of conservation in Maroutsaia School, as the Gionma School had been renamed. The arrival of Eugenios Voulgaris (1717-1806) in Ioannina contributed to the reorientation of philosophical thinking and its release from the Aristotelian way of thinking since he introduced in his teaching the empirical method in the research of the natural world with new ideas stemming from the advanced western education. His cosmological beliefs are in accordance with what the Ecumenical Patriarchate stated about the co-existence of Christian doctrine and philosophy, which doctrine should not be a threat to religious orthodoxy. He is for the philosophy of logic and reason without rejecting the simultaneous knowledge of divine and human things, which finally does not keep him apart from the “double truth”, that is “according to man” and “according to Christ” philosophy. The method he applied to his teaching practice resulted in the displacement of the walking meticulous philosophy and the reform of understanding for the supporters of more modern philosophy. Eugenios Voulgaris presents the new scientific knowledge with the experimental method and Newton’s physics but at the same time he tries to keep balance between logic and reason and experience. The innovative spirit in the Schools of Ioannina is transmitted by Athanasios Psalidas (1767-1829) in Kaplaneios School, where he teaches university subjects and especially Experimental Physics and he firmly resists the possible reappearance of the conservative spirit expressed by the new “koridalismo” and “evgenismo” as well as the rejection of superstitions and ignorance. His educational activity aims at the acceptance of logic and reason, the establishment of the theory of “Celestial Newton” and the unquestionable adoption of Copernicus’ astronomy and the sun centered system. His beliefs provoked the reaction of the local ecclesiastical hierarchy that was against every progressive mind. With the tutoring and the experiments in Physics of Athanasios Psalidas the glory of Copernicus will prevail in the education of Ioannina. Epirus, under the Ottoman rule, pulled together elements stemming from the after Byzantine era, from its relationship with the West and the contact with the Balkans whereas the constant and intense spiritual activity that was developed contributed to the characterization of Ioannina as the “metropolis of every learning.” | en |
| heal.advisorName | Πέτσιος, Κωνσταντίνος | el |
| heal.committeeMemberName | Πέτσιος, Κωνσταντίνος | el |
| heal.committeeMemberName | Νούτσος, Παναγιώτης | el |
| heal.committeeMemberName | Τερέζης, Χρήστος | el |
| heal.academicPublisher | Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Φιλοσοφική Σχολή. Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας | el |
| heal.academicPublisherID | uoi | - |
| heal.numberOfPages | 418 σ. | - |
| heal.fullTextAvailability | true | - |
| Appears in Collections: | Διατριβές Μεταπτυχιακής Έρευνας (Masters) - ΦΠΨ | |
Files in This Item:
| File | Description | Size | Format | |
|---|---|---|---|---|
| Μ.Ε. ΦΑΡΜΑΚΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ 2018.pdf | 2.81 MB | Adobe PDF | View/Open |
This item is licensed under a Creative Commons License
