Περιεχόμενα


Το κίνημα της Ανοικτής Πρόσβασης στη γνώση

Τι είναι η Ανοικτή Πρόσβαση;

Το διεθνές σύστημα επιστημονικής επικοινωνίας βιώνει σήμερα θεμελιώδεις αλλαγές. Λόγω των νέων δυνατοτήτων που προσφέρουν το διαδίκτυο και οι άλλες τεχνολογίες της πληροφορικής και των επικοινωνιών, καθώς επίσης και οι μεταβαλλόμενες απαιτήσεις των επιστημόνων και των ακαδημαϊκών, εμφανίστηκαν νέα κανάλια διανομής και διάδοσης της γνώσης παράλληλα με τους κλασικούς εκδοτικούς οίκους.

Η πλέον σημαντική εξέλιξη τα προηγούμενα χρόνια υπήρξε το παγκόσμιο κίνημα της Ανοικτής Πρόσβασης. Ανοικτή πρόσβαση είναι η ελεύθερη, άμεση, διαρκής και απαλλαγμένη από τέλη και τους περισσότερους περιορισμούς πνευματικών δικαιωμάτων διαδικτυακή πρόσβαση σε ψηφιακό ακαδημαϊκό και επιστημονικό περιεχόμενο.

Η Ανοικτή Πρόσβαση επιδιώκει να κάνει επιστημονικές πληροφορίες και ιδιαίτερα τις επιστημονικές δημοσιεύσεις, ελεύθερα διαθέσιμες και χωρίς χρέωση.

Ποιες είναι οι σημαντικότερες διεθνείς πρωτοβουλίες για την Ανοικτή Πρόσβαση;

Οι σημαντικότερες διεθνείς πρωτοβουλίες για την Ανοικτή Πρόσβαση υπήρξαν:

Φεβρουάριος 2002 - Διακήρυξη της Πρωτοβουλίας Ανοικτής Πρόσβασης της Βουδαπέστης (Budapest Open Access Initiative)

Στη διακήρυξη αυτή διατυπώθηκε για πρώτη φορά ο όρος open access (ανοικτή πρόσβαση). Σκοπός της ήταν να δοθεί ώθηση στις μεμονωμένες διεθνείς πρωτοβουλίες, ώστε να καταστούν τα ερευνητικά άρθρα όλων των επιστημονικών τομέων ελεύθερα διαθέσιμα στο Διαδίκτυο. Διαβάστε εδώ το πλήρες κείμενο της διακήρυξης.

Απρίλιος 2003 - Διακήρυξη της Βηθεσδά (Bethesda) για την Εκδοτική Δραστηριότητα Ανοιχτής Πρόσβασης (Bethesda Statement on Open Access Publishing)

Πρόθεση ήταν η ευαισθητοποίηση της βιοϊατρικής ερευνητικής κοινότητας σχετικά με την ανοικτή πρόσβαση και η δημιουργία ενός συνόλου αρχών και κανόνων ανοικτής πρόσβασης που θα αποτελέσουν πρότυπο για την εκδοτική δραστηριότητα του ερευνητικού τους έργου και θα εφαρμοστούν από όλους τους ερευνητικούς οργανισμούς, την επιστημονική κοινότητα, τις βιβλιοθήκες και τους εκδότες. Διαβάστε εδώ το πλήρες κείμενο της διακήρυξης.

Οκτώβριος 2003 - Διακήρυξη του Βερολίνου για την Ανοικτή Πρόσβαση στη Γνώση των Θετικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών (Berlin Declaration on Open Access to Knowledge in the Sciences and Humanities)

Η Διακήρυξη καλεί τους ερευνητές να καταστήσουν το επιστημονικό τους υλικό (άρθρα που έχουν υποστεί αξιολόγηση από κριτές και ερευνητικά αποτελέσματα) ελεύθερα διαθέσιμο σε όλους. Οι χρήστες μπορούν να χρησιμοποιούν το υλικό με την προϋπόθεση να αναφέρουν το δημιουργό του. Διαβάστε εδώ το πλήρες κείμενο της διακήρυξης από το πρωτότυπο και εδώ στα ελληνικά.

Παρόλο που διαφοροποιούνται σε επιμέρους σημεία, οι τρεις πρωτοβουλίες συγκλίνουν στη διατύπωση της απαίτησης ότι η επιστημονική παραγωγή πρέπει να είναι ελεύθερα προσβάσιμη σε όλους τους χρήστες μέσω του Διαδικτύου.

Ποια είναι τα οφέλη για την Ερευνητική Κοινότητα και το Κοινωνικό Σύνολο;


Ιδρυματικά Αποθετήρια

Τι είναι το Ιδρυματικό Αποθετήριο;

«Το Ιδρυματικό (ψηφιακό) Αποθετήριο είναι ένα σύνολο υπηρεσιών που προσφέρει το ακαδημαϊκό ίδρυμα στα μέλη του, με σκοπό τη διαχείριση και διάδοση σε ψηφιακή μορφή του πνευματικού έργου που παράγεται από την πανεπιστημιακή του κοινότητα».

«Το ακαδημαϊκό ίδρυμα αναλαμβάνει την υποχρέωση της διαχείρισης του συγκεκριμένου υλικού, διατηρώντας το σε ψηφιακή μορφή και επιτρέποντας εν συνεχεία την πρόσβαση και διάδοσή του».

Τι είναι τα Preprints;

Ως preprints συνήθως ορίζουμε την τελική μορφή που έχει μια δημοσίευση πριν περάσει από επιστημονική κρίση. Πολλοί εκδότες επιτρέπουν στους συγγραφείς να τοποθετήσουν τέτοια τεκμήρια σε Ιδρυματικά Αποθετήρια.

Τι είναι τα Postprint;

Πρόκειται για τη δημοσιευμένη εκδοχή μιας δημοσίευσης που έχει περάσει τη διαδικασία της επιστημονικής κρίσης. Σαν συγγραφέας, πιθανότατα, έχετε και εσείς αυτήν την τελική εκδοχή μιας δημοσίευσης στη μορφή σύνταξης / επεξεργασίας (π.χ. Microsoft Word) που συνήθως χρησιμοποιείτε. Πολλοί εκδότες επιτρέπουν στους συγγραφείς να τοποθετήσουν τέτοιες δημοσιεύσεις σε Ιδρυματικά Αποθετήρια, ενώ κάποιοι άλλοι όχι.

Publisher PDF

Ενώ σε πολλές περιπτώσεις επιτρέπεται στους συγγραφείς η υποβολή ενός postprint έργου τους σε Ιδρυματικά Αποθετήρια, ωστόσο, πολλοί εκδότες απαγορεύουν τη χρήση της δημοσίευσης που έχει υποστεί τη μορφοποίηση PDF, αυτή δηλαδή που χρησιμοποιεί το περιοδικό. Από την άλλη, κάποιοι εκδότες προτιμούν τη χρήση αυτής της μορφοποίησης, για δημοσιεύσεις που αποθηκεύονται σε Ιδρυματικά Αποθετήρια, γιατί αποτελεί σαφή ένδειξη της τελικής μορφής της δημοσίευσης και αναδεικνύει το ρόλο των εκδοτών.


Η πολιτική του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων για την Ανοικτή Πρόσβαση

Τι ισχύει για την Ανοικτή Πρόσβαση στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων;

Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων με απόφαση της Συγκλήτου υιοθέτησε την πολιτική της Ανοικτής Πρόσβασης αποδεχόμενο την υπογραφή της Διακήρυξης της Βερολίνου.  Όπως και  τα περισσότερα σύγχρονα Ακαδημαϊκά Ιδρύματα παγκοσμίως υιοθέτησε την άποψη ότι «όταν συνάπτονται συμφωνίες για τη δημοσίευση και τα πνευματικά δικαιώματα, αυτές θα πρέπει πρωτίστως να υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον» και ότι ο στόχος αυτός εξυπηρετείται καλύτερα  όταν η επιστημονική γνώση  διανέμεται  ελεύθερα. Ως εκ τούτου τα άρθρα των μελών της Ακαδημαϊκής Κοινότητας σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων που αποτελούν καρπούς  των ερευνών  των Σχολών και των Τμημάτων του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων πρέπει να διανέμονται ελεύθερα για χάρη της έρευνας και της γνώσης χωρίς την προσδοκία  πληρωμής.  

Η συμμετοχή του Πανεπιστημίου στο κίνημα της Ανοικτής Πρόσβασης έρχεται σε συμφωνία με τις οδηγίες που δόθηκαν από την EUA (European Universities Association) και που προωθούν την ελεύθερη πρόσβαση στα ερευνητικά δεδομένα που προκύπτουν από κρατικά επιχορηγούμενες έρευνες.

Ποια είναι η Πολιτική Περιεχομένου του Ι.Α.Π.Ι. «ΟΛΥΜΠΙΑΣ»;

Το Ι.Α.Π.Ι. «ΟΛΥΜΠΙΑΣ» είναι το διαδικτυακό Ιδρυματικό αποθετήριο του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων που φιλοξενεί όλη την πνευματική παραγωγή του ιδρύματος. Προσφέρει μια σαφή και κατά το δυνατόν πλήρη καταγραφή των αποτελεσμάτων της έρευνας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και, ως εκ τούτου παρέχει στοιχεία για κάθε  μελλοντική αξιολόγηση της έρευνας, καθώς και για τις εσωτερικές εκθέσεις και βιβλιομετρικές αναλύσεις.

Στο Ι.Α.Π.Ι. «ΟΛΥΜΠΙΑΣ» υπάρχει η δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης τόσο στο αποθετήριο όσο και στο υλικό του, δηλαδή εξασφαλίζεται η διαθεσιμότητα, η διάρκεια και η λειτουργικότητά του. Η διάθεση δεν έχει εμπορικούς σκοπούς. Το Πανεπιστήμιο μπορεί να επιτρέψει σε άλλους να διανέμουν υλικό μέσω του αποθετηρίου, με την προϋπόθεση ότι δεν θα αποσκοπούν στο κέρδος. Για παράδειγμα, μπορεί να δοθεί άδεια σε καθηγητές σε άλλα ιδρύματα να κάνουν αντίγραφα για δωρεάν διανομή σημειώσεων απευθείας στους φοιτητές τους. Το Π.Ι. επιτρέπει να μπορούν τα άρθρα του Αποθετηρίου του να συλλέγονται και να καταχωρούνται από μηχανές αναζήτησης, όπως το Google Scholar. Η ανάπτυξη του αποθετηρίου είναι σύμφωνη με την ιδρυματική και εθνική δέσμευση στην Ανοικτή Πρόσβαση όπως περιγράφεται στην απόφαση της Συγκλήτου και του Πρυτανικού Συμβουλίου αλλά και της Συνόδου των Πρυτάνεων. Είναι, επίσης, συμβατή με τις αρχές που προωθούνται από τα συμβούλια έρευνας και άλλους χρηματοδότες που απαιτούν όπως τα αποτελέσματα της δημόσια χρηματοδοτούμενης έρευνας διατίθενται όσο περισσότερο ευρέως και το συντομότερο δυνατό.

Οι Ερευνητές του Π.Ι. υποχρεούνται να στηρίζουν την ανάπτυξη του Ιδρυματικού Αποθετηρίου και να αποδέχονται το δικαίωμα του πανεπιστήμιου για την απρόσκοπτη διανομή των επιστημονικών άρθρων τους για μη εμπορικούς σκοπούς.

Το Π.Ι. δεν μπορεί να εκμεταλλευτεί εμπορικά άρθρα των μελών της ακαδημαϊκής του κοινότητας.

Το Ι.Α.Π.Ι. «ΟΛΥΜΠΙΑΣ» συλλέγει, επεξεργάζεται, συντηρεί, διαφυλάσσει και διαθέτει διάφορες μορφές της ερευνητικής και διδακτικής παραγωγής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Η συλλογή του υλικού μπορεί να γίνεται είτε με τη μορφή φυσικής κατάθεσης εκ μέρους του δημιουργού, είτε άμεσα ηλεκτρονικά, εάν αυτή προβλέπεται από την κατηγορία του υλικού.

Τα τεκμήρια που υποβάλλονται στο Ι.Α.Π.Ι. «ΟΛΥΜΠΙΑΣ» αφορούν κατά προτεραιότητα την ερευνητική δραστηριότητα του Πανεπιστημίου.

Τα είδη των τεκμηρίων που γίνονται αποδεκτά για κατάθεση στο Ι.Α.Π.Ι. «ΟΛΥΜΠΙΑΣ», καθορίζονται από τις πολιτικές και τους στόχους του αποθετηρίου και είναι: Αρθρα σε επιστημονικά περιοδικά, Αποτελέσματα Ερευνητικών Έργων, Ομιλίες σε συνέδρια, Πρακτικά συνεδρίων, Αναρτημένες ανακοινώσεις (posters), Περιλήψεις σε συνέδρια, Βιβλία / Μονογραφίες, Κεφάλαια βιβλίων / μονογραφιών / σειρών, Ευρεσιτεχνίες, Ενιαία σύνολα δεδομένων (datasets), Διδακτορικές διατριβές, Μεταπτυχιακές εργασίες.

Στην περίπτωση άρθρων δημοσιευμένων σε επιστημονικά περιοδικά, στην τελική ή στην προδημοσιευμένη μορφή τους, η κατάθεσή τους είναι υποχρεωτική επιθυμητή σύμφωνα με απόφαση της Συγκλήτου (Συνεδρία Συγκλήτου 989 / 8-11-2012) και εντάσσεται στη γενικότερη πολιτική του Πανεπιστημίου για την υποστήριξη της Ανοικτής Πρόσβασης, όπως αυτή εκφράστηκε με την υπογραφή της Διακήρυξης του Βερολίνου από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (Συνεδρία Συγκλήτου 989/8-11-2012).

Με την κατάθεση της εργασίας, ο συγγραφέας ή κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων της εργασίας παραχωρεί στο «ΟΛΥΜΠΙΑΣ» το μη-αποκλειστικό δικαίωμα αναπαραγωγής, μεταφοράς ή και διανομής της υποβληθείσας εργασίας (συμπεριλαμβανομένης της περίληψης) διεθνώς σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή και σε οποιοδήποτε μέσο (συμπεριλαμβανομένων ήχο, βίντεο κ.ά.).

Κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων παραμένει ο συντάκτης της εργασίας ή ο καταθέτης εάν πρόκειται για εξουσιοδοτημένο αντιπρόσωπο.

Η ομάδα διαχείρισης του Ι.Α.Π.Ι. «ΟΛΥΜΠΙΑΣ» παρέχει κάθε δυνατή συνδρομή στους καταθέτες, προκειμένου οι τελευταίοι να αποσαφηνίσουν το καθεστώς πνευματικών δικαιωμάτων που διέπει το έργο τους.

Τα βιβλιογραφικά δεδομένα (όπως περιγράφονται πιο κάτω) διατίθενται σε κάθε περίπτωση.

Κείμενα των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας που δεν περιλαμβάνονται στην έννοια των επιστημονικών εργασιών όπως Αρθρα σε ημερήσιο ή/και περιοδικό τύπο, Παρουσιάσεις βιβλίων, Βίντεο διαλέξεων και εκδηλώσεων, Ηχητικό υλικό, Πτυχιακές εργασίες, Εγχειρίδια, Οδηγοί, Φυλλάδια, Ευρετήρια, Εκπαιδευτικό υλικό, Μελέτες, Εκθέσεις, Κείμενα εργασίας, Επιχειρηματικά σχέδια έργων, πεζογραφία και ποίηση, καταχωρήσεις σε εγκυκλοπαίδειες, σημειώσεις από τις διαλέξεις, βίντεο, διαλέξεις ή άλλα έργα πνευματικής ιδιοκτησίας εντάσσονται στο Αποθετήριο με διαφορετική κατηγοριοποίηση. Οι ελλείψεις τέτοιου υλικού, εάν υπάρχουν, δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν από την παρούσα πολιτική.


Πνευματικά Δικαιώματα

Τι ισχύει για τα Πνευματικά Δικαιώματα;

Η βασική ελληνική νομοθεσία για τα πνευματικά δικαιώματα αναφέρεται στον Ν. 2121/1993 και σε μεταγενέστερες τροπολογίες του, ειδικά το άρθρο 81, Ν. 3057/2002, το οποίο εναρμόνισε την ελληνική νομοθεσία σύμφωνα με την κοινοτική οδηγία 2001/29/EC «On the harmonisation of certain aspects of copyright and related rights in the information society», καθώς και με τα άρθρα 1, 2 και 4 Ν. 3524/2007 και τον Ν.4881/2017 που προσάρμοσε την Ελληνική Νομοθεσία στην οδηγία 2014/26/ΕΕ

Σε ποιον ανήκουν τα πνευματικά δικαιώματα;

Σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία «ως έργο νοείται κάθε πρωτότυπο πνευματικό δημιούργημα λόγου, τέχνης ή επιστήμης που εκφράζεται με οποιανδήποτε μορφή» (άρθρο 2&1 Ν.2121/1993). Η ελληνική νομοθεσία αποδέχεται την αρχή ότι ο δημιουργός ενός έργου είναι ο αρχικός δικαιούχος του περιουσιακού και του ηθικού δικαιώματος επί του έργου (άρθρο 6 &1 Ν.2121/1993).

Το περιουσιακό δικαίωμα επιτρέπει στο δημιουργό να εκμεταλλευθεί οικονομικά το έργο του/της. Οι εξουσίες που απαρτίζουν το περιουσιακό δικαίωμα αντιστοιχούν στους βασικούς τρόπους εκμετάλλευσης του έργου.

Σύμφωνα με τον νόμο, αναφέρονται ενδεικτικά οι ακόλουθες: το δικαίωμα να επιτρέπουν ή να απαγορεύουν την εγγραφή και την αναπαραγωγή των έργων τους, τη μετάφραση, διασκευή, προσαρμογή ή άλλες μετατροπές, τη διανομή του πρωτοτύπου ή των αντιτύπων, την εκμίσθωση και το δημόσιο δανεισμό, τη δημόσια εκτέλεση, τη ραδιοτηλεοπτική μετάδοση, την παρουσίαση στο κοινό, καθώς και την εισαγωγή αντιτύπων που παρήχθησαν στο εξωτερικό χωρίς άδεια ή εφόσον πρόκειται για εισαγωγή από χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, αν το δικαίωμα εισαγωγής στην Ελλάδα είχε συμβατικά διατηρηθεί από τον δημιουργό (άρθρο 3, Ν. 2121/1993 και τροποποίηση άρθρο 81&1 Ν. 3057/2002).

Το ηθικό δικαίωμα προστατεύει τον προσωπικό δεσμό του πνευματικού δημιουργού με το έργο του και απαρτίζεται από τις εξουσίες που αναφέρονται ενδεικτικά στο άρθρο 4 Ν.2121/1993. Πρόκειται για την εξουσία της αναγνώρισης της πατρότητας, την εξουσία περιφρούρησης της ακεραιότητας του έργου, την εξουσία προσπέλασης και την εξουσία υπαναχώρησης. Ενδεικτικά ο νόμος περί προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύει πολλά και διαφορετικά είδη πρωτότυπων έργων συμπεριλαμβανομένων των μουσικών συνθέσεων, θεατρικών έργων, εικαστικών έργων, οπτικοακουστικών έργων, επιστημονικών εργασιών, ηχογραφήσεων, ταινιών, βάσεων δεδομένων, υπολογιστικών προγραμμάτων (software programs).

Έργα συνεργασίας είναι αυτά τα οποία προκύπτουν από τη συνεργασία ανάμεσα σε δύο ή περισσότερους δημιουργούς, όταν η συμβολή του κάθε ενός δεν μπορεί να διαχωριστεί από αυτήν του άλλου. Στην περίπτωση αυτή πρέπει να διασφαλίσετε τη συναίνεση του άλλου συγγραφέα ή των άλλων συγγραφέων προκειμένου να καταθέσετε εκ μέρους τους στο Ι.Α.Π.Ι. «ΟΛΥΜΠΙΑΣ». Εάν η συμβολή κάθε δημιουργού σε ένα έργο είναι διακριτή (συλλογικά έργα και σύνθετα έργα), τότε το κάθε τμήμα του έργου προστατεύεται ξεχωριστά από τον νόμο και ο κάθε δημιουργός είναι κύριος των πνευματικών δικαιωμάτων επί του δικού του έργου, εκτός και αν υπάρχει διαφορετική συμφωνία. Είναι σαφές ότι ένα έργο μπορεί να περιέχει υλικό του οποίου ο δικαιούχος της πνευματικής ιδιοκτησίας να είναι διαφορετικός από τον δημιουργό του έργου (λ.χ. ένα επιστημονικό άρθρο περιέχει φωτογραφίες που έχουν ληφθεί από τρίτους). Παρακαλούμε βεβαιωθείτε ότι έχετε τη συναίνεση του δικαιούχου των πνευματικών δικαιωμάτων για καταθέσεις τεκμηρίων που χρησιμοποιούν έργα τρίτων.

Πώς μπορώ να εξασφαλίσω την κατοχύρωση των πνευματικών δικαιωμάτων μου (copyright);

Η κατοχύρωση των πνευματικών δικαιωμάτων του δημιουργού μπορεί να εξασφαλιστεί με τους εξής δύο τρόπους:

Ποια είναι τα οφέλη διατήρησης των πνευματικών δικαιωμάτων από τους συγγραφείς;

Στη πλειονότητά τους οι συγγραφείς δεν γνωρίζουν ότι η παραχώρηση των πνευματικών δικαιωμάτων σε έναν εκδότη, απαιτεί στο μέλλον αίτηση άδειας για κάθε πιθανή χρήση ακόμη και για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Ως εκ τούτου, η υποβολή εργασιών σε αποθετήρια ή η μεταφόρτωση σε δικτυακούς τόπους μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα αν υπάρχει τέτοια παραχώρηση. Είναι εμφανές ότι η διατήρηση των πνευματικών δικαιωμάτων από τους συγγραφείς είναι προτιμότερη και έχει τα εξής διαρκή και μακροπρόθεσμα οφέλη:

Ποιο καθεστώς επικρατεί στην εκδοτική κοινότητα;

Σημαντικός αριθμός από τους γνωστότερους και εγκυρότερους εκδοτικούς οίκους παγκοσμίως, επιτρέπουν την αυτο-αρχειοθέτηση τόσο για τις preprint (pre-refereeing) όσο και για τις postprint (post-referred version) εργασίες. Ωστόσο, στο πλαίσιο αναδιαμόρφωσης του καθεστώτος για τα πνευματικά δικαιώματα, είναι συχνό το φαινόμενο των εκδοτών που προτίθενται να προβούν στην τροποποίηση του συμβολαίου σχετικά με το copyright, ώστε η αυτο-αρχειοθέτηση να γίνεται νόμιμα. Γενικά, συνιστάται στους συγγραφείς να επιδιώκουν να διατηρούν τα πνευματικά δικαιώματα ή να κατοχυρώνουν ευνοϊκότερες συμφωνίες με μέσα πίεσης και επιχειρήματα. Για εκδότες όμως που δεν επιτρέπουν την αυτο-αρχειοθέτηση και αποτρέπουν σχετικές ενέργειες δημοσίευσης προτείνεται η «λύση Harnad-Oppenheim» σύμφωνα με την οποία ο συγγραφέας κοινοποιεί τη σύνδεση με το αυτο-αρχειοθετημένο αρχείο.

Για περισσότερες πληροφορίες, η πολιτική για τα πνευματικά δικαιώματα που ακολουθούν οι εκδότες των περισσότερων επιστημονικών περιοδικών βρίσκεται κατατεθειμένη στο SHERPA/ROMEO.

Τι ισχύει για τα πνευματικά δικαιώματα επί έργων που δεν ανήκουν στα έργα του γραπτού λόγου;

Παρακάτω ακολουθούν μερικές γενικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την πνευματική ιδιοκτησία σε έργα που δεν κατατάσσονται σε αυτά του γραπτού λόγου: Όσον αφορά τις φωτογραφίες ο φωτογράφος είναι ο αρχικός δικαιούχος των πνευματικών δικαιωμάτων επί αυτών. Προσοχή όμως: για τη λήψη και διάθεση φωτογραφιών που απεικονίζουν αρχαία μνημεία της πολιτιστικής κληρονομιάς χρειάζεται ειδική άδεια από το Υπουργείο Πολιτισμού. Για οπτικοακουστικά έργα ο σκηνοθέτης θεωρείται ο αρχικός δικαιούχος των πνευματικών δικαιωμάτων. Ερμηνευτές ή εκτελεστές καλλιτέχνες, παραγωγοί φωνογραφημάτων και οπτικοακουστικών έργων, ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί και εκδότες διατηρούν συγγενικά δικαιώματα επί των έργων. Τα συγγενικά δικαιώματα προστατεύουν αυτούς που βοηθούν τους δημιουργούς να παρουσιάσουν στο κοινό τα πνευματικά τους έργα.

Ποια είναι η διαδικασία έγκρισης για τη χρήση υλικού που προστατεύεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας;

Εάν δεν έχετε υπογράψει σύμβαση μεταβίβασης πνευματικών δικαιωμάτων με κάποιον εκδότη, τότε σύμφωνα με τον ελληνικό νόμο είστε ο δικαιούχος των πνευματικών δικαιωμάτων επί του έργου σας. Τα τελευταία χρόνια οι εκδότες συνήθως ζητούν από τους συγγραφείς να υπογράψουν κάποιο είδος μεταβίβασης πνευματικών δικαιωμάτων, ή κάποια σχετική άδεια προτού προβούν στη δημοσίευση εργασιών. Τέτοιου είδους συμβάσεις διαφέρουν από εκδότη σε εκδότη. Προτού καταθέσετε εργασίες σας στο Ι.Α.Π.Ι. «ΟΛΥΜΠΙΑΣ» παρακαλούμε να ελέγξετε εάν ο εκδότης σας επιτρέπει την κατάθεση αντιγράφου της εργασίας σας σε ιδρυματικό αποθετήριο. Η κατάθεση αυτή συνήθως αναφέρεται ως αυτό-αρχειοθέτηση (self-archiving). Η τάση γενικά είναι οι εκδότες να επιτρέπουν την αυτό-αρχειοθέτηση επιστημονικών άρθρων. Εάν επιθυμείτε να καταθέσετε βιβλίο που έχετε συγγράψει παρακαλούμε ελέγξτε την εκδοτική σας σύμβαση, προκειμένου να διαπιστώσετε εάν επιτρέπει την αυτό-αρχειοθέτηση του βιβλίου. Εάν δεν υπάρχει τέτοιος όρος θα πρέπει να επικοινωνήσετε με τον εκδότη σας, για να ζητήσετε τη σχετική άδεια. Προκειμένου να βεβαιωθείτε ότι μία επιστημονική εργασία μπορεί να κατατεθεί στο αποθετήριο, παρακαλούμε πράξτε τα ακόλουθα:

Προσοχή: όταν υπάρχει εκδοτική σύμβαση για τη δημοσίευση επιστημονικών εργασιών, οι περισσότεροι εκδότες επιτρέπουν στους συγγραφείς να καταθέτουν σε αποθετήρια τις εργασίες τους στην τελική τους μορφή, δηλαδή αφού έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία αξιολόγησης και έχουν γίνει οι απαιτούμενες αλλαγές στο κείμενο, αλλά προτού γίνει η στοιχειοθεσία και η σελιδοποίηση και δημιουργηθεί το τελικό PDF αρχείο του εκδότη.