Please use this identifier to cite or link to this item:
https://olympias.lib.uoi.gr/jspui/handle/123456789/37457Full metadata record
| DC Field | Value | Language |
|---|---|---|
| dc.contributor.author | Παπαγεωργίου, Σωτήριος | el |
| dc.date.accessioned | 2024-04-23T10:51:36Z | - |
| dc.date.available | 2024-04-23T10:51:36Z | - |
| dc.identifier.uri | https://olympias.lib.uoi.gr/jspui/handle/123456789/37457 | - |
| dc.identifier.uri | http://dx.doi.org/10.26268/heal.uoi.17168 | - |
| dc.rights | Attribution 3.0 United States | * |
| dc.rights.uri | http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/us/ | * |
| dc.subject | Θεοτόκης Κωνσταντίνος | el |
| dc.title | Πεζογραφία, ιδεολογία και κοινωνική κριτική | el |
| dc.type | doctoralThesis | en |
| heal.type | doctoralThesis | el |
| heal.type.en | Doctoral thesis | en |
| heal.type.el | Διδακτορική διατριβή | el |
| heal.secondaryTitle | το "κοινωνικό" μυθιστόρημα του Κωνσταντίνου Θεοτόκη | el |
| heal.dateAvailable | 2024-04-23T10:52:36Z | - |
| heal.language | el | el |
| heal.access | free | el |
| heal.recordProvider | Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Φιλοσοφική Σχολή | el |
| heal.publicationDate | 2024-03-11 | - |
| heal.abstract | Η παρούσα διδακτορική διατριβή αποτελεί μια μελετητική προσέγγιση της πεζογραφίας του Κωνσταντίνου Θεοτόκη και συγκεκριμένα των έργων: Κορφιάτικες Ιστορίες, Η Τιμή και το χρήμα, Ο Κατάδικος, Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα και Οι Σκλάβοι στα δεσμά τους. Πιο συγκεκριμένα, η διατριβή εξετάζει και αξιολογεί το «μοντέλο του ήρωα» στην Πεζογραφία του Θεοτόκη, λαμβάνοντας υπόψιν αφενός την «μπαχτινική» θεωρία για τους ήρωες ως «χαρακτήρες» που βρίσκονται σε διαλογική σχέση με την κοινωνία και ενσαρκώνουν κοινωνικές δομές, αξιακά συστήματα, ιδεολογικές θέσεις και ταξικά συμφέροντα και αφετέρου το θεωρητικό σχήμα του Raymond Williams για τον «κοινωνικό τύπο». Πρόκειται για μια διατριβή η οποία διαιρείται σε μια Γενική Εισαγωγή, τέσσερα αυτοτελή κεφάλαια με επιμέρους ενότητες και Γενικά Συμπεράσματα. Στη Γενική Εισαγωγή προσδιορίζονται τα θεωρητικά εργαλεία με τα οποία θα εξεταστεί το έργο του Θεοτόκη. Πιο συγκεκριμένα αναλύεται η κατά Jameson, σύμπραξη λογοτεχνίας και ιδεολογίας η οποία αποτελεί ένα σταθερό πεδίο έρευνας στο οποίο διασταυρώνονται μέθοδοι και γνωστικά αντικείμενα που αντιλαμβάνονται την αφήγηση ως πρακτική εμπειρία. Με άλλα λόγια, θίγεται η άποψη πως η αφήγηση ενεργοποιεί συστήματα αναπαράστασης και συμβολικές σχέσεις και δημιουργεί ένα πεδίο συνάντησης διαφορετικών κοινωνικών φωνών και αξιακών συστημάτων. Αναλύεται- συν τοις άλλοις- το γεγονός ότι η πεζογραφία του Θεοτόκη ενσωματώνει τους ιδεολογικούς κώδικες της σοσιαλιστικής σκέψης και τους μετατρέπει σε μυθοπλαστικό σύμπαν με πλοκή και ήρωες. Δεν είναι δηλαδή η Πεζογραφία του Θεοτόκη μια απλή αντανάκλαση των ιδεολογικών του απόψεων. Η ίδια η πλοκή, το ίδιο το έργο συμβάλλει στην παραγωγή ιδεολογίας. Ακολούθως, περιγράφονται τα εννοιολογικά εργαλεία του μπαχτινικού «χαρακτήρα» και της διαμεσολαβητικής έννοιας που προωθεί ο R. Williams, του «κοινωνικού χαρακτήρα», προκειμένου να περιγράφει τη διαδικασία ενσωμάτωσης της κοινωνικής συμπεριφοράς στην προσωπικότητα του ατόμου, τον επιλεκτικό τρόπο ανταπόκρισης του ατόμου στην εμπειρία της κοινωνίας, καθώς και τη «λογική» μέσα από την οποία το άτομο μαθαίνει να σκέφτεται και να δρα εντός της κοινότητας στην οποία ζει. Στο πρώτο κεφάλαιο αναλύονται οι «υποτελείς» ήρωες του Θεοτόκη. Πρόκειται για τις «όψεις του κοινωνικού άλλου» που τις συναποτελούν οι «ρέμπελοι, οι αλκοολικοί, οι δούλοι της υπαίθρου κι οι αποκλεισμένοι κοινωνικά και οικονομικά». Τους δέσμιους του Θεοτόκη συμπληρώνουν οι γυναικείες φιγούρες. Το πεδίο της υποτέλειας συνδιαμορφώνεται από την πατριαρχία και τη λειτουργία των έμφυλων ταυτοτήτων ως παραγόντων αποκλεισμού για ορισμένες ηρωίδες του Θεοτόκη. Στο δεύτερο κεφάλαιο αξιολογούνται οι «εξεγερμένοι» ήρωες. Η δράση των «εξεγερμένων» του Θεοτόκη αναλύεται εντός τριών θεματικών πεδίων, που σχετίζονται (1) με την ανάληψη της «ηθικής ευθύνης» των ατόμων απέναντι στους καταπιεστικούς κοινωνικούς περιορισμούς, (2) με τη μετάβαση από τη φεουδαρχία στη νεωτερική ταξική συνείδηση και (3) με τα κατάλοιπα και τις ρωγμές της πατριαρχίας. Ειδικότερα για τους γυναικείους εξεγερμένους ήρωες του Θεοτόκη, επιχειρείται μια ερμηνεία, η οποία δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως συνθήκη υποκειμενοποίησης με στόχο την κοινωνική αλλαγή. Αντίθετα, η αξιολόγηση αφορά τη συμπεριφορά του γυναικείου φύλου κάθε φορά που οι ταυτότητες των ανίσχυρων αντρών-ηρώων διαμορφώνουν ένα προνομιακό πεδίο ανατροπής των παραδοσιακών ρόλων του αντρικού και του γυναικείου φύλου. Η ανάλυση καταδεικνύει επίσης ότι η αντίσταση των «εξεγερμένων» δύναται πολλές φορές να λάβει «οριακό» χαρακτήρα στην πεζογραφία του Θεοτόκη και να οδηγήσει ενίοτε στη βία, στην παράνοια και στο έγκλημα. Τέτοιο «οριακό» χαρακτήρα παρουσιάζουν οι «μη κανονικοί» ήρωες, οι οποίοι αναλύονται στο τρίτο κεφάλαιο της διατριβής. Για το συγκεκριμένο μοντέλο ηρώων υιοθετείται η φουκωική προβληματική για τη «μη κανονικότητα», όπως αυτή σχετίζεται με: α) τη ροπή προς το έγκλημα β) την τρέλα, με την έννοια του «παροξυσμού», της παραφροσύνης και της μανίας και γ) την «παρεκκλίνουσα» σεξουαλικότητα. Η θεματική της βίας παρουσιάζεται ως σύμφυτη με τη ζωή και τη δράση των «μη κανονικών» ηρώων, οι οποίοι άλλες φορές προβαίνουν σε εγκλήματα πάθους ή τιμής, άλλες φορές αυτοτιμωρούνται και αυτοκτονούν ή καταλήγουν να γίνονται «αλλόκοτοι» και παράφρονες. Η κατηγορία της «μοντέρνας τραγωδίας» που αναλύεται στο τέταρτο κεφάλαιο, είναι αντλημένη και πάλι από τον Raymond Williams και έχει αναπτυχθεί προκειμένου να περιγραφεί η σχέση του μυθιστορήματος με τις κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες της νεωτερικής εποχής. Η ανάλυση στο προκείμενο στάδιο, σχετίζεται με την εκ μέρους του Θεοτόκη επινόηση μιας «τραγικής πλοκής», η οποία αναπτύσσεται με βάση την έννοια της απόγνωσης, του ανυπόφορου και της θυσίας. Καταδεικνύεται ότι η τραγωδία στον Θεοτόκη επέρχεται από τη συντριβή των ατόμων λόγω των παθών τους, αλλά και από τη συντριβή των ατόμων λόγω των κοινωνικών δομών, των ιεραρχιών και των ανισοτήτων. Η Μοντέρνα Τραγωδία με την έννοια της τραγικής πλοκής παράγει στα έργα του Θεοτόκη την αυτογνωσία ως βασικό στοιχείο δόμησης του ήρωα, το οποίο του δίνει και την δυνατότητα μετασχηματισμού. Προκύπτει έτσι ότι στο μοντέρνο κοινωνιστικό μυθιστόρημα του Θεοτόκη, βασικά στοιχεία της τραγωδίας ήδη από την αρχαιότητα όπως η έννοια της «μοίρας» και της «αναγκαιότητας», αποκτούν εντελώς εγκόσμιο και ιστορικό χαρακτήρα. Πρόκειται για τις «καθημερινές τραγωδίες», που προκύπτουν από τα ηθικά διλήμματα γύρω από το αν και κατά πόσο μπορούν οι άνθρωποι να αλλάξουν τον (μοντέρνο) κόσμο. «Η κατάρρευση της ηθικότητας σε έναν άδικο κόσμο παράγει μόνο έναν τύπο ανθρώπου, τον άνθρωπο που υποφέρει επειδή τόσο η επαφή με τον εαυτό του όσο και η επαφή με τον κόσμο είναι το προϊόν μιας τραγικής (αυτ)απάτης και βίαιης ρήξης». | el |
| heal.advisorName | Γιώτη, Αγγελική | el |
| heal.committeeMemberName | Γιώτη, Αγγελική | el |
| heal.committeeMemberName | Βογιατζόγλου, Αθηνά | el |
| heal.committeeMemberName | Καργιώτης, Δημήτριος | el |
| heal.committeeMemberName | Παπαθεοδώρου, Ιωάννης | el |
| heal.committeeMemberName | Ράντης, Κωνσταντίνος | el |
| heal.committeeMemberName | Φλιτούρης, Λάμπρος | el |
| heal.committeeMemberName | Γεωργακόπουλος, Δημήτριος | el |
| heal.academicPublisher | Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Φιλοσοφική Σχολή. Τμήμα Φιλολογίας | el |
| heal.academicPublisherID | uoi | el |
| heal.numberOfPages | 244 | el |
| heal.fullTextAvailability | true | - |
| Appears in Collections: | Διδακτορικές Διατριβές - ΦΛΛ | |
Files in This Item:
| File | Description | Size | Format | |
|---|---|---|---|---|
| Δ.Δ. PAPAGEORGIOU_SOTIRIOS 2024.pdf | 1.93 MB | Adobe PDF | View/Open |
This item is licensed under a Creative Commons License
