Please use this identifier to cite or link to this item:
https://olympias.lib.uoi.gr/jspui/handle/123456789/32209Full metadata record
| DC Field | Value | Language |
|---|---|---|
| dc.contributor.author | Ελμάζι, Αριστοτέλης | el |
| dc.date.accessioned | 2022-12-13T10:13:56Z | - |
| dc.date.available | 2022-12-13T10:13:56Z | - |
| dc.identifier.uri | https://olympias.lib.uoi.gr/jspui/handle/123456789/32209 | - |
| dc.identifier.uri | http://dx.doi.org/10.26268/heal.uoi.12021 | - |
| dc.rights | Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 United States | * |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | * |
| dc.rights.uri | http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/us/ | * |
| dc.subject | Ησυχασμός | el |
| dc.subject | Διαμάχη | el |
| dc.subject | Εμφύλιος πόλεμος | el |
| dc.subject | Γρηγόριος Παλαμάς | el |
| dc.subject | Hesyhasm | en |
| dc.subject | Conflict | en |
| dc.subject | Civil war | en |
| dc.subject | Gregory Palamas | en |
| dc.title | Η κοινωνική και πολιτική διάσταση του ησυχασμού κατά την όψιμη Βυζαντινή περίοδο | el |
| dc.title | The social and political aspects of hesychasm during the late Byzantine period | en |
| dc.type | info:eu-repo/semantics/masterThesis | * |
| heal.type | masterThesis | - |
| heal.type.en | Master thesis | en |
| heal.type.el | Μεταπτυχιακή εργασία | el |
| heal.classification | Εμφύλιος πόλεμος | - |
| heal.dateAvailable | 2022-12-13T10:14:56Z | - |
| heal.language | el | - |
| heal.access | free | - |
| heal.recordProvider | Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Φιλοσοφική Σχολή. Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας | el |
| heal.publicationDate | 2021 | - |
| heal.bibliographicCitation | Βιβλιογραφία: σ. 84-93 | el |
| heal.abstract | Αντικείμενο της παρούσης μελέτης θα αποτελέσει το κίνημα του Ησυχασμού, όπως αυτό διαμορφώθηκε την Ύστερη Βυζαντινή περίοδο. Μελετώντας κανείς παλαιότερες εργασίες και διατριβές επί του συγκεκριμένου θέματος, μπορεί εύκολα να παρατηρήσει ότι το ενδιαφέρον των ερευνητών είναι αποκλειστικά στραμμένο προς το θεολογικό κομμάτι του φαινομένου αυτού. Για τον λόγο αυτό, στην παρούσα εργασία, θα δώσουμε έμφαση και θα επικεντρώσουμε την προσοχή μας στην πολιτικο-κοινωνική όψη του θέματος, θα προσπαθήσουμε δηλαδή, να επεξηγήσουμε το πως ένα θεολογικό ζήτημα επίδρασε τόσο άμεσα στην κοινωνία και σε αυτό που χαρακτηρίζουμε ως “πολύ κόσμο” του Βυζαντίου, που σε μία τόσο κρίσιμη καμπή της ιστορίας της Αυτοκρατορίας προκάλεσε την επέμβαση πολιτικών προσώπων, άσχετα από το επίπεδο που βρίσκονταν οι σχέσεις Εκκλησίας Κράτους την εποχή αυτή. Το πρώτο μέρος της διπλωματικής εργασίας διαρθρώνεται σε τρία κεφάλαια. Έτσι, για την όσο το δυνατόν, καλύτερη προσέγγιση του ζητήματος, στο πρώτο κεφάλαιο θα επιχειρήσουμε να δώσουμε μία πρώτη απάντηση στο ερώτημα του τι είναι ο Ησυχασμός. Θα αναλύσουμε δηλαδή τα συνθετικά του όρου, αναζητώντας την προέλευση και την σημασία του. Στην συνέχεια στο επόμενο κεφάλαιο, έχοντας επεξηγήσει ερμηνευτικά την έννοια του όρου «ησυχασμός», θα παρουσιάσουμε τα κύρια χαρακτηριστικά της Θεολογίας του ησυχασμού, ένα ζήτημα σημαντικό το οποίο θα μας βοηθήσει για την μετέπειτα κατανόηση των ησυχαστικών ερίδων, εξηγώντας μάλιστα το γιατί αποτέλεσε και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της Ορθόδοξης Χριστιανικής διδασκαλίας και φιλοσοφίας. Στο τρίτο και τελευταίο κεφάλαιο της πρώτης ενότητας θα αναφερθούμε στην εξέλιξη του Ησυχασμού ανά τους αιώνες. Πιο συγκεκριμένα θα μιλήσουμε για τους φορείς εκείνους αλλά και τις προσωπικότητες που με την διδασκαλία τους επηρέασαν και διαμόρφωσαν το Ησυχαστικό κίνημα. Η περιγραφή μας θα ξεκινήσει από τον 4ο αιώνα και τις αρχές του μοναχισμού καθώς εκεί εντοπίζονται οι ρίζες του κινήματος και θα φθάσει μέχρι τον 14ο αιώνα και την διδασκαλία του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, που αποτέλεσε και τον διαμορφωτή του Υστεροβυζαντινού Ησυχαστικού κινήματος. Το δεύτερο μέρος θα αποτελέσει τον πυρήνα της εργασίας και για τον λόγο αυτό θα συνιστά το εκτενέστερο και αναλυτικότερο, από άποψη περιγραφής και ανάλυσης, τμήμα της. Βασική θεματική θα αποτελέσουν οι θρησκευτικές διαμάχες που πραγματοποιήθηκαν τον 14ο αιώνα γύρω από το κίνημα του Ησυχασμού και η σχέσης τους με τα πολιτικά γεγονότα της περιόδου. Στην αρχή θα γίνει μια σύντομη αναφορά στο ιστορικό πλαίσιο της εποχής, όπου θα αναδείξουμε τις ιδιαιτερότητες της περιόδου και στο πως οδηγηθήκαμε σε αυτή την διαμάχη. Στην συνέχεια, για λόγους καθαρά μεθοδολογικούς, η παρουσίαση των ησυχαστικών ερίδων 13 θα διαιρεθεί σε τρείς φάσεις με καθαρά χρονολογικά κριτήρια. Η πρώτη φάση (1336-1341) περιλαμβάνει την περίοδο από την έναρξη της έριδας μέχρι την έκρηξη του εμφυλίου πολέμου. Η δεύτερη φάση (1341-1347) η έριδα τώρα παίρνει πολιτική χροιά, διότι συμπίπτει με τον εμφύλιο πόλεμο ανάμεσα στο Μέγα Δομέστικο Ιωάννη Καντακουζηνό από τη μια και στην αυτοκράτειρα Άννα της Σαβoΐας, τον πατριάρχη Ιωάννη Καλέκα και τον Μέγα Δούκα Αλέξιο Απόκαυκο από την άλλη. Η τρίτη φάση (1347-1368) την περίοδο αυτή σημειώνεται ο οριστικός θρίαμβος των ησυχαστών. Μέσα από αυτή την παράλληλη περιγραφή των θρησκευτικών και πολιτικών γεγονότων, θα επιχειρήσουμε κάνουμε κατανοητό το πως μία διαμάχη για τον ησυχασμό κατέληξε σε δογματική αντιπαράθεση, που χώρισε τους θεολογικούς κύκλους σε ησυχαστές και αντί-ησυχαστές, προκαλώντας μάλιστα και την εμπλοκή ατόμων που μάχονταν για την επικράτησή τους στον πολιτικό στίβο της περιόδου και χρησιμοποίησαν προς ίδιον όφελος τις θρησκευτικές διαφορές, οδηγώντας με αυτόν τον τρόπο την κοινωνία του Βυζαντίου σε ένα καταστρεπτικό διχασμό. Συγχρόνως, θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στο βασικό ερώτημα που τίθεται, όταν εξετάζει κάποιος τα θρησκευτικά γεγονότα της περιόδου σε σχέση με τα πολιτικά, είναι λόγοι, που οδηγούν πρόσωπα ή ομάδες να τεθούν υπέρ της μίας ή της άλλης παράταξης και να επεξηγήσουμε αν είναι οι προσωπικότητες αυτές που διαμορφώνουν τις καταστάσεις σε θεολογικό και πολιτικό επίπεδο ή οι ιδεολογίες και τα κοινωνικά προβλήματα. Στο τέλος της εργασίας επιχειρείται, μια σύνοψη και κριτική των προαναφερθέντων, όπου θα απαντηθούν και διάφορα ερωτήματα που θα προκύψουν από την όλη πορεία της έρευνάς μας. | el |
| heal.abstract | The last two centuries of the Eastern Roman Empire are characterized by a major paradox: Byzantium’s rapid political and institutional decline went hand-in-hand with a blooming of cultural and spiritual life. One of the most remarkable events of the 14th century concern the theological debate coined the “Hesychast” or “Palamite controversy”, which came to be considered a premier example of Byzantine Renaissance. The Councils that managed to end the conflict are of invaluable importance for Orthodoxy and form part of its Tradition. Hesychasm from (ἡσυχάζειν, “to be quiet, at rest), is a conventional term for the method of monastic prayer and contemplation (hesychia) designed to achieve communication with God through interior quietude. The Practice centered on the perpetual “prayer of heart” the constant recitation of the short Jesus Prayer, “Lord Jesus Christ, Son of God, have mercy on me”. In Addition to its original technical meaning the term hesychasm is often used to describe 14th century through 15th century political, social and religious movement. The Palamite controversy lasted for some two decades. It can be divided in three main phases, corresponding to the different leaders of the Anti-Palamite fraction. Each phase ended with a Synod affirming the theology of Palamas. The first phase started in 1336 and lasted until 1341. Barlaam the Calabrian, a Greek scholarly monk from South Italy, was the instigator of conflict. The second phase coincided with the civil war, 1341 - 1347. The leadership of the Anti Palamite theological block was assured by the monk Gregory Akindynos, enjoying the support of Patriarch John Calecas. During the final third phase, 1347 -1351, the philosopher Nikephoros Gregoras continued the attack on Palamite theology. Against the aforementioned personalities stands St. Gregory Palamas. Gregory was born in Constantinople in 1296. His father was a senator with strong ties to the Imperial family of Andronicus II Palaeologos. Gregory was meant to become a high civil servant, and he pursued secular studies, including rhetoric, physics, logic and especially Aristotle. The first and most significant phase of the controversy evolved around two distinct but interconnected issues. The first was “theoretical”, starting from the issue of filioque, it evolved around the question whether divine knowledge can be proved, and how. The second issue, with wider repercussions, concerned hesychasm, the mystical psychosomatic practices of the hesychast monks. The question soon evolved in a wider theological argument that shook the Byzantine society. Barlaam quickly gained a reputation as an academic, and came under the patronage of the Great Domesticus John Cantacuzenos. Ambitious and arrogant, he provoked the antipathy of his Byzantine humanist colleagues. Yet, as an excellent dialectician, he dialogued with the Latins. In his attempt to prove the error of the Latin doctrine for the procession of the Holy Spirit, Barlaam made use of the apophatic theology of Pseudo-Dionysius, since God cannot be known, there is 82 no way the Latins could prove their doctrine of filioque. Thus, they should abandon it, for they would never demonstrate a reality that is beyond all perception and rational thinking. But this methodological argument was equally undermining the Greek position. Soon, Barlaam went from a theoretical debate to an open attack on hesychast spiritualism. He met with monks and ridiculed them, rejecting their ascetic practices and experiences, especially the claim that not only the mind, but also the body can be transfigured by divine light. The controversy escalated, especially after Barlaam wrote the “Against the Messalians”, openly accusing the hesychasts, and Palamas in name, as heretics. A Council was convoked in June 1341 in order to discuss the issue. The Council proved to be a success for Palamas. Barlaam found himself apologizing both for his theory that the Light of Thabor was created, and his attacks against the monks’ spirituality. The Palamite distinction of divine essence and energies was accepted as self-evident. The Council of 1341 should have marked the end of the controversy. Certain scholars have held that the Council merely condemned Barlaam’s attack on monastic spirituality, but in reality, the Palamite doctrine is referred twice in the Synodic Tome and was included in Emperor Andronicus III speech. Nevertheless, the sudden death of Andronicus created a power vacuum. Two camps tried to grasp power: the powerful John Cantacuzenos, close collaborator of the deceased Emperor, against Empress Anne of Savoy, Patriarch Calecas, and Dux Apocaucos, acting as regents of the 9-year-old heir John Palaeologos. The delicate share of power lasted just a few months. In autumn 1341, during Cantacuzenos’ absence, Calecas and Apocaucos made a coup d’état to oust him. In return, Cantacuzenos proclaimed himself Emperor. This was the prelude to the six-year civil war. The catalyst for the politicization of the theological controversy was Patriarch Calecas. He had signed the Synodical Tome of 1341. But after the death of the emperor, he changed his position. His incentives were not theological. Calecas wanted Palamas as an ally, and tried to gain his support for the coup. Palamas objected. He preferred Cantacuzenos, whom he found more capable to rehabilitate the country, and more Orthodox. He also respected the Empress and Apocaucos, and urged for peace. Furious with Palamas, Calecas started confronting him as political opponent. He allowed Akindynos to revive the theological controversy. The unity of the government in Constantinople depended on the temporary coincidence of the particular interests of key stakeholders. Apocaucos (murdered in 1345), Calecas and the Empress Anne were united by their desire to keep Cantacuzenos out of power. They did not share the same views on the theological controversy. When Calecas decided to promote Akindynos, by making him a priest and then bishop, he went too far. Anne reacted: Akindynos had been condemned in the 1341 Council. The same time, the war was leaning in favor of Cantacuzenos. The Empress moved swiftly, deposing the Patriarch, after a last desperate attempt of the latter to disassociate himself from Akindynos, 83 a further proof of him being completely indifferent to doctrinal issues. The same Council that deposed Calecas solemnly confirmed the 1341 Synodic Tome. Two further Councils were held in 1347 reaffirming St. Gregory’s theology. Cantacuzenos threw his political weight in favor of the theologically victorious Palamism. It was a success for hesychasm, many of its representatives were elected as bishops. Palamas was rehabilitated and became Archbishop of Thessalonica. After the 1341 and 1347 Councils, there seemed to be no room to continue the theological controversy. Yet, in Constantinople, some intellectuals led by Nikephoros Gregoras persisted in attacking Palamite theology. The renewal of the theological quarrel led to the final Council of 1351, where the Anti-Palamites were allowed to present their case freely. The Council recognized once and for all the full Orthodoxy of Palamas and his teachings. The above non-exhaustive description clearly shows that the Palamite controversy was not just a quarrel in secluded theological circles, separated from the wider environment. Political factors, especially during the civil war, influenced the theological controversy. The politicization of the theological dispute was an intentional political move of Calecas. Akindynos would not have dared to renew the conflict without his permission. Even after 1351, Gregoras continued to write against Palamas, thanks to the political protection of the Emperor John Palaeologos. However, regarding the role of political factors, we must keep in mind that political and theological camps during the controversy were not coinciding. There were no real political parties with opposed theological positions: Barlaam was a protégé of Cantacuzenos and anti-Latin, but later he converted to Catholicism. Palamism supporters collaborate with Cantacuzenos, but his political opponents Apocaucos and Empress Anne were not against Palamas either. Cantacuzenos himself was patron of renowned humanists, including anti-hesychasts. Gregoras was pro-Cantacuzenos, a bitter enemy of Barlaam, but also Anti-Palamite. In conclusion, without doubt, politics played an important role during the Palamite controversy, but in a dynamic way, not as part of perfectly dichotomous religious-political cultural conflict. They influenced the course, but not the very content of the doctrinal debate, which had already been formed in the very first phase. The difference was fundamentally theological, but it has to be placed in the wider socio-political framework. | en |
| heal.advisorName | Αντωνόπουλος, Παναγιώτης | el |
| heal.committeeMemberName | Αντωνόπουλος, Παναγιώτης | el |
| heal.committeeMemberName | Γεωργακόπουλος, Δημήτριος | el |
| heal.committeeMemberName | Συγκέλλου, Ευστράτια | el |
| heal.academicPublisher | Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Φιλοσοφική Σχολή. Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας | el |
| heal.academicPublisherID | uoi | - |
| heal.numberOfPages | 93 σ. | - |
| heal.fullTextAvailability | true | - |
| Appears in Collections: | Διατριβές Μεταπτυχιακής Έρευνας (Masters) - ΙΣΤ | |
Files in This Item:
| File | Description | Size | Format | |
|---|---|---|---|---|
| M.E. ΕΛΜΑΖΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ 2021.pdf | 1.57 MB | Adobe PDF | View/Open |
This item is licensed under a Creative Commons License
